مقاله پرورش و اصلاح نژاد گوسفند

مقاله پرورش و اصلاح نژاد گوسفند

قدمت و منشأ گوسفند:
طبق مدارک و شواهدی که از زمانهای قدیم ( ۷ تا ۹ هزار سال قبل از میلاد مسیح ) بدست آمده اند، گوسفند قدیمی ترین حیوانی است که بدست بشر اهلی شده است. اهلی کردن گوسفند درعصر نوسنگی (عهد حجر) به منظور تأمین گوشت آغاز شد. غرب و جنوب غربی آسیا مهمترین مکان اهلی شدن گوسفند محسوب می شوند .گوسفندان وحشی اروپا و آسیا که منشأ گوسفندان اهلی می باشند به گله های وحشی موفلون و اوریال آسیایی تعلق دارند. دو نوع گله وحشی از نژاد موفلون وجود دارد که در آسیا و اروپا زندگی می کنند. موفلون آسیایی کوچکترین گوسفند وحشی است و نام علمی آن اویس اورینتال( Ovis orientalis )، و نام علمی موفلون اروپایی اویس موزیمون(Ovis miusimon ) می باشد .نام علمی اوریال آسیایی اویس وینی(O. vignei ) است. به عقیده تعدادی از محققین اجداد گوسفندان پشمی به گروه اوریال و گوسفندان مودار به گروه موفلون در غرب آسیا تعلق دارند. نژاد اوریال آسیایی بومی دشت های مرکزی است و بر خلاف موفلون ها، کمتر به ارتفاعات و کوهستان ها روی می آورد و به شکل گله های بزرگ زندگی می کند. اکثر نژادهای گوسفند از اعقاب اوریال آسیایی می باشند .بر اساس نظریه برخی از مورخین،آریایی ها اولین قومی بودند که به اهلی کردن گوسفند پرداختند، به طوری که می توان سرزمین ایران را مهد اولیه گوسفند به شمارآورد. گوسفندانی که امروزه در سواحل بحر خزر(مازندران ) وجود دارند و به نام محلی گوسفند دم دار زل معروف هستند احتمالاً از نتاج مستقیم گوسفندان اولیه ای می باشند که توسط آریایی ها در این سرزمین پرورش داده می شده است .

جایگاه گوسفند در رده بندی جانوری:
گوسفند از جنس Ovis و از خانواده Bovidae بوده، در خطوط ذیل موقعیت گوسفند در تاکسونومی جانوری ارائه شده .
این حیوانات در سلسله جانوران Animalkingdom قرار می گیرند. یکی از ۲۱ شاخه سلسله جانوران ،شامل مهره داران Vertebrata ، رده پستانداران Mammals و یا جانوران خونگرم که زنده زا بوده و بوسیله شیری که از غدد پستانی ترشح می شود،مدتی نتاج خود را تغذیه می کنند، راسته زوج سمان، شامل پستانداران شاخدار بوده و بالاخره خانواده گاوسانان Bovidae ،نشخوارکنندگان دازای جفت با کوتیلدون های فراوان Polycotyledonary plancenta و شاخه های بدون انشعاب بوده، در این حیوانات پدیده شاخ اندازی(ترمیم شاخ) مشاهده نمی شود .
جنس گوسفند Ovis شامل کلیه نژادهای گوسفند اهلی و اکثر انواع وحشی آن می باشد که دارای شاخهای حلزونی شکل روییده از پس سر می باشند. گونه گوسفند اهلی Ovis areis نام دارد .
Kingdom جانداران سلسله
Chordata طنابداران شاخه
Vertebrata مهره داران زیر شاخه
Mammalia پستانداران رده
Placentalia جفت داران زیررده
Artiodactyla زوج سمان راسته
Ruminantia نشخوارکنندگان زیرراسته
Bovide شاخداران خانواده
Caprinae شبیه گوسفند و بز زیر خانواده
Ovis&Capra گوسفند و بز جنس
Ovisaeris& hircus گوسفند و بز اهلی گونه

هدف پرورش:
شرط اول موفقیت هر دامپرور درامر اصلاح نژاد برای بهبود بخشیدن میزان تولیدات دام های او تعیین برنامه و هدف پرورش می باشد. بدین معنی که هر دامپرور موظف است مطابق شرایط اقلیمی و اقتصادی موجود جهت پرورش و نگهداری هر نوع دامی برای خود هدفی ایده آل که چه در زمان حال و چه در آینده حداکثر انتظارات اقتصادی را تأمین نماید تعیین کند. بدیهی است که در هر هدف پرورش،بالا بودن میزان تولید از نظر کمی و بهتر نمودن فراورده های حیوانی از نظر کیفی در هر نسل مستتر است.
در مورد گوسفند نیز مطابق شرایط طبیعی و اقتصادی مختلف جهان هدف های مختلفی جهت پرورش و نگهداری این حیوان تعیین شده است. مثلاً در مناطقی که منظور اصلی تولید پشم می باشد سعی میشود نژاد های مستعدی در این زمینه پرورش داده و در امر انتخاب نیز بیشتر، افرادی مورد استفاده قرار می گیرند که این هدف را تأمین کنند، یا در مناطقی که گوشت از نظر اقتصادی دارای اهمیت می باشد، سعی می شود بیشتراز نژادهایی بهره برداری شود که از نظر سرعت رشد، بازده غذایی و کیفیت گوشت کاملاً رضایت بخش باشد.
اصولاً در پرورش گوسفند، سلامت و بنیه عمومی، قدرت تولید مثل، قدرت تحرک و راهپیمایی و بازده غذایی چهار رکن عمومی و اساس هدف پرورش را تشکیل داده و میزان تولید پشم(با توجه به صفات مربوطه به تولید پشم) و همچنین میزان تولید گوشت(افزایش وزن روزانه، بازده غدایی و کیفیت گوشت) و بالاخره میزان تولید شیر بر حسب موقعیت اقتصادی بترتیب درجه اهمیت صفاتی هستند که در برنامه هدف پرورش گنجانده می شوند .
سیستم های پرورش گوسفند:

۱ – روش پرورش گوسفند نژاد خالص(Pure breeding):
محصول اصلی روش پرورش نژاد خالص قوچ می باشد. قوچ های حاصل ازاین روش به کسانی که از روش پرورش گوسفند در مزرعه و یا از روش آمیخته گری استفاده می نمایند فروخته می شود. این روش به منظور حفظ نژادهای خالص محلی مورد استفاده قرار می گیرد. عمده ترین مشکل در گله های خالص بروز بعضی از نارسایی های حاصل از همخونی در گله است که می توان با خرید قوچ از گله های هم نژاد این مشکل را رفع نمود .

۲ – پرورش گوسفند به روش چرای آزاد:
از این روش که به نام روش غیر متمرکز و یا متحرک نیز خوانده می شود در مناطقی استفاده می گردد که از آب و هوای معتدل بر خوردار و در مجاور مراتع وسیع و پربار واقع شده باشد. این روش بیشتر در مناطق عشایری ایران استفاده می گردد. شکل دیگری از روش فوق پرورش به صورت چرای نیمه آزاد است. از مزایای عمده این روش آن است که می توان به طور متوسط در سال دو یا سه مرتبه بره تولید کرد. از معایب آن می توان یکنواخت نبودن آبستنی و سن بره ها و در نتیجه مشکل تهیه جیره معقول برای سطوح مختلف گله را نام برد .

فهرست مطالب
قدمت و منشأ گوسفند: ۱
جایگاه گوسفند در رده بندی جانوری: ۲
هدف پرورش: ۴
سیستم های پرورش گوسفند: ۶
۱ – روش پرورش گوسفند نژاد خالص(Pure breeding): ۶
۲ – پرورش گوسفند به روش چرای آزاد: ۷
۳ – روش پرورش گوسفند به روش پرواربندی: ۷
انواع پرواربندی: ۸
پروار بندی بره های شیری: ۹
الف) روش معمولی : ۹
ب) روش زود از شیر گرفتن (Early weaning) : ۱۰
ج) پرواربندی با شیر(بره های شیر پرور) : ۱۰
پرواربندی در مرتع: ۱۱
پرواربندی زمستانه: ۱۱
روش پرورش گوسفند در مزرعه(Farmflock breeding): ۱۲
اصول ژنتیکی تولید گوشت: ۱۳
هدف دامپرور از آمیخته گری ۱۴
انتخاب : SELECTION ۱۵
آمیخته گری : CROSS-BREEDING ۱۵
مشکلات ناشی از آمیخته گری ۱۶
معرفی چندشکلی ژنهای کاندیدا در برنامه نوین اصلاح نژاد دام و طیور ۱۶
چکیده: ۱۶
۱- ژن کاپا کازئین (K-Casein Gene): ۱۸
۲- ژن بتالاکتوگلوبولین (Beta-lactoglobulin): ۱۸
۳- ژن فسفوانول کربوکسی کیناز (PEPCK): ۱۹
۴- مجموعه ژنی کالپاین، کالپاستاتین (Calpain/Calpastatin): ۱۹
۵- مجموعه ژنی هورمون رشد، گیرنده هورمون رشد (GH/GHR): ۲۰
۶- ژن لپتین (Leptin gene): ۲۰
۷- ژنهای (PIT1/IGF1 (PIT1/IGF1 gene: ۲۱
۸- ژن میواستاتین (Myostatin gene): ۲۱
۹- ژن لاکتوفرین (Lactoferin gene): ۲۲
۱۰- مجموعه ژنی Amelogenin / SRY / ZFX: ۲۲
۱۱- ژن DRB3 (BOLA-DRB3): ۲۳
۱۲- ژن اوریدین مونوفسفاتات سنتتاز (UMPs): ۲۳
۱۳- ژن CD18 (CD18 gene): ۲۴
جمع بندی: ۲۵
منابع: ۲۶