مقاله گنبد در معماری ایران

در این مطلب از سایت دانلود مقالات فارسی مقاله گنبد در معماری ایران (دانلود تحقیق و مقالات مقاله رشته معماری) را به صورت فایل WORD  و قایل ویرایش برای شما کاربران گرامی گردآوری کرده ایم که دارای ۲۵ صفحه می باشد که بعد از پرداخت و خرید لینک دانلود مقاله گنبد در معماری ایران برای شما نمایش داده خواهد شد.

مقاله گنبد در معماری ایران

پیشگفتار :
تاریخ چند هزار ساله معماری ایران آنگونه که شایسته است مورد مطالعه قرار نگرفته است . هرچند افراد زیادی زندگی خود را وقف شناخت این معماری نموده اند اما متاسفانه نتایج تحقیقاتشان بصورت مدون در اختیار دیگران قرار نگرفته از این رو در پی مکتوب کردن اطلاعاتی درباره گنبدهای مساجد و شیوه های گنبد زنی به مشکلات عدیده ای بر می خوریم، از جمله عدم وجود منابع معتبر و سایتهای علمی و مقاله های پژوهشی در این زمینه و عدم وجود امکانات کتابخانه ای .
افراد آگاه و قابل اعتماد که در این زمینه اطلاعات کاملی داشته باشند در دسترس نیستند .
بنا بر این مشکلات و امکانات کم اینجانب مطلبی را فراهم نموده ام که امید وارم در باب معماری گنبد قابل ملاحضه باشد .

گنبد در معماری ایران
همه چیز درباره گنبد
پوشش گنبد در ایران پییشنه ای دیرینه دارد . کمبود چوبهای استوار و کشیده که در حقیقت عنصر اصـلی پوشش تخت است ، سبب شده است که پوشش سغ sagh و گنبد روایی پیدا کند و بخصوص در دهانه های وسیع ترجای پوشش تحت را بگیرد . قدیمیترین شکل های منحنی در پوشش زیرین چغازنبیل متعلق به هزاره دوم دیده شده است .
با وقفه طولانی در دوران هخامنشی معماری درخشانی با پوشش مرتفع و مسطح در اوج قدرت و کارائی جلوه دارد ولی چه قبل و چه بعد از آن بعلت فراهم نبودن شرایط خاص اقتصادی در این دوران آوردن چوب سدر از جبل عامل و ساج از گنداره همیشه میسر نبوده و در جنگل ها و جلگه های این سرزمین هم چوب مناسب پوشش پرورش نمی یافته است لذا طاقهای منحنی و گنبد جای اصلی خود را به عنوان یک پدیده ساختاری و اقلیمی در معماری ایران به آسانی پیدا می کنند در متون موجود ، دیرینه ترین گنبدی که به آن اشاره می شود مربوط به دوران اشکانی و اوایل ساسانی است . این گنبد در شهر فیروز آباد و به قطر ۱۰/۱۶ متر بنا شده است . چنانچه ابن البلخی در توصیف شهر فیروز آباد و گنبدی که در میانه شهر برپا شده می گوید : اردشیر شهر فیروزآباد ، که اکنون هست بنا کرد و شکل آن مدور است چنانک دایره پرگار باشد . در میان شهر آنجا که مثلاً نقطه پرگار باشد دکه انباشته برآورده است و نام آن ایوان کرده و عرب آنرا طربال گویند و بر سر آن دکه سایها ساخته و در میان گاه آن گنبدی عظیم برآورده و آنرا گنبد کیرمان گویند و طول چهار دیوار این گنبد تا زیر قبه آن هفتاد و پنج گز است و این دیوارها از سنگ خارا برآورده است و پس قبه عظیم از آجر بر سر آن نهاده و آب از یک فرسنگ از سر کوه رانده و به فواره بر این سر بالا آورده و دو غدیر است که یکی بوم پیر گویند و دیگر بوم جوان و بر هر غدیری آتشگاهی کرده است
در دوران ساسانی گنبدسازی آنچنان رواج می گیرد و تکامل می یابد که از آن پس تا امروز پوشش گنبدی از نظر ساخت و افزیر بصورت الگو و دستور العمل کلی مورد بهره برداری قرار می گیرد .
روش گنبدسازی چه در دوران ساسانی چه در دوره اسلامی آنچنان با استفاده از نظم دقیق ریاضی در شکل بندی و ساختمان و با کاربست شیوه های صحیح صورت می گیرد که در همه انواع ، گنبدها بدون احتیاج به گاه بست و کالبد و قالب در برابر همه نیروهای فشاری و رانشی به خوبی مقاومت می کنند ، گرچه در گوشه سازیها از اوایل دوران اسلامی تاکنون تحولاتی چند صورت گرفته است اما روش گنبدسازی در ایران همواره ویژگی اجرائی و فرهنگی خاص خود را دنبال کرده است . آنچه قابل ذکر است آنکه این ویژگی چه در شکل چه در اجرا ( نداشتن قالب ) آنرا با گنبدهای مشرق زمین همواره متفاوف می کند

تعریف هندسی گنبد
در تعریف هندسی ، گنبد مکان هندسی نقاطی است که از دوران چِفدی مشخص حول یک محور قائم به وجود می آید . اما در زبان معماری : گنبد پوششی است که بر روی زمینه ای گرد برپا شود .
گنبد از سه قسمت تشکیل شده است :
۱٫ گنبد خانه یعنی زمینه گنبد
۲٫ بَشن = هیکل یعنی قسمتی که روی زمینه ته رنگ به صورت مکعب بالا می آید و یک یا دو طرف آن باز است ( در گنبدهای قبل از اسلام هر چهار طرف به دهانه های باز منتهی می شد.(
۳٫ چپیره = جمع شده
از آنجائیکه در معماری ایرانی به ندرت به ته رنگ گرد بر می خوریم و معمولاً قسمت انتهائی بشن به شکل ، مربع و گاهی مستطیل است با چپیره کردن آنرا تبدیل به دایره می کنند بعد گنبد روی آن سوار می شود . به همین دلیل مرحله چپیره شدن در گنبدسازی شایان توجه است زیرا امکان داشتن زمینه گرد است که اجرای نهایی پوشش گنبد را میسر می سازد .
معمولاً در نقشه هائی که پوشش به صورت گنبد طراحی می شود زمینه را به شکل مربع در نظر می گیرند تا به سادگی بتوان آنرا تبدیل به ۸ و ۱۶ و ۳۲ و بالاخره دایره کرد .
گنبد سازی در ایران به ندرت روی زمینه مستطیل نزدیک به مربع هم اجرا شده است در این صورت مستطیل تبدیل به ۶ و ۱۲ و سپس بیضی نزدیک به دایره می شود و گنبد روی بیضی قرار می گیرد . به این نوع گنبد که مقطع افقی آن به جای دایره بیضی است کمبیزه گفته اند . از نمونه های این نوع گنبد با ته رنگ بیضی مسجد حاج رجبعلی تهران و امامزاده زید بن علی در ورامین قابل ذکرند .

چپیره
چپیره سازی در گنبد به دو بخش عمده تقسیم می شود :
ـ گوشه سازی = گوشه بندی
ـ شکنج = چین و چروک
ـ گوشه سازی یا گوشه بندی یعنی ساختن و تبدیل کردن شکل چهار گوشه بشن به هشت گوشه و به ترتیب ۱۶ و ۳۲ و ۶۴ گوشه و بالاخره دایره و با تبدیل کردن شکل مستطیل نزدیک به مربع به ۶ و ۱۲ گوشه و بالاخره بیضی است . در حالت اخیر مستطیل بشن باید نسبت اندازه های اضلاعش طوری باشد که به راحتی قابل تبدیل به شش گوشه شود مثلاً نسبت ۴ و ۴/۳ قابل تقسیم است . البته با استفاده از کاربندی انواع زمینه های مرسوم در معماری ایرانی را می توان به نحو مطلوب تبدیل به دایره کرد که در مباحث آینده جداگانه بررسی خواهد شد .
گوشه سازی خود شامل دو بخش است :
۱٫ اسکنج یا سِکُنج
۲٫ ترمبه یعنی جمع شده
اولین گوشه سازیها توسط چوب انجام شده و حتی خود گنبد هم با چوب اجرا گشته است . بهترین موارد مثال را در ابیانه می توان دید
دراراک هم در کاروانسرای حاج علیقلی نمونه دیگریست . کاروانسرای کاشانی هم ( در اراک ) به هـمین طـریقه سـاخته شده است . طـرز اجـرا چنین بوده که چـوبها را در گوشـه های بـشن سوار می کردند و هـمین طور روی هم می چیدند تا مثل سبد جمع می شد و به صورت گنبد چوبی در می آمد .
در معماری ارمنی از این نوع گنبد زیاد به چشم می خورد . فضای زیر این گنبدها را معمولاً بزرگترین اطاق تشکیل می دهد . در خانه های روستائی نیز پوشش بزرگترین اطاق که معمولاً تنور هم در آن قرار دارد به صورت گنبد چوبی است .

فهرست مطالب مقاله گنبد در معماری ایران
پیشگفتار :۲
گنبد در معماری ایران۲
تعریف هندسی گنبد۵
چپیره۶
ترمبه = سرمبه = سلمبه۱۰
فیلپوش۱۱
ترمبه پتگونه یا پتکانه۱۳
طاق بندی یا طاق بست۱۵
کاربندی یا کاربست۱۹
طرز چیدن مصالح گنبد۳۲
نتیجه گیری :۴۴
منابع و ماخذ :۴۵
تصاویر:۴۶

منابع و ماخذ مقاله گنبد در معماری ایران :
– پیرنیا ،محمد کریم ، ارمغانهای ایران به جهان معماری ، گنبد،۱۳۵۲ ، هنر و مردم ، سال ۱۲٫
-بورکهارت، تیتوس، هنر اسلامی ، تهران، ۱۳۶۵،انتشارات سروش .
-بنی رودولف ودیگران، ایران پل فیروزه ، تهران ، ۱۳۵۷ ، وزارت اطلاعات و جهانگردی .
– پیرنیا ، محمدکریم، گنبد در معماری ایران ، گرداوری زهره بزرگ مهری ، ۱۳۷۰،مجله اثر .
– گدار، آندره، هنر ایران ، تهران ، ۱۳۵۸ ، دانشگاه ملی .
-مجموعه آثار معماری سنتی ایران ، (بخش اول و دوم ) ، تهران ، ۱۳۵۶، سازمان جغرافیایی کشور .
-هیلن برند ، رابرت ،معماری اسلامی ، ترجمه ا یرج اعتصام، تهران ، ۱۳۷۷ ، شرکت پردازش و برنامه ریزی شهری
– هندرسون ، سوزان ، هنر و معماری مساجد ، ترجمه آ.دانه کار.

این مقاله به صورت ورد (docx ) می باشد و تعداد صفحات آن ۲۵ صفحه آماده پرینت می باشد
چیزی که این مقاله  را متمایز کرده است آماده پرینت بودن مقاله  می باشد تا خریدار از خرید خود راضی باشد
مقاله را با ورژن office2007 به بالا بازکنید

مقاله گنبد در معماری ایران به صورت فایل دانلودی می باشد  شما بعد از پرداخت مبلغ مورد نظر می توانید در همان لحظه فایل را دریافت نمایید. در صورتی که به هر دلیلی موفق به پرداخت و یا دانلود نشدید از قسمت تماس با ما سایت، به ما اطلاع دهید تا در کمترین زمان ممکن به مشکلات شما رسیدگی کنیم.