مقاله در مورد تب بی دوام گاوی Bovine Ephemeral Fever

واژه شناسی (Terminology):

در زبان انگلیسی معادل های گوناگونی برای تب بی دوام گاوی (Bovine Ephemeral Fever – BEF) وجود دارد که از جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• Bovine Epizootic Fever
• Three-Day Sickness
• Three-Day Stiff Sickness
• Dragon Boot Disease

کلمه Bovine در زبان انگلیسی به طور همزمان نقش اسم و صفت را ایفا می کند، اما غالباً به عنوان صفت به کار می رود. معنای این واژه به شرح زیر است:

1. صفت نسبی گاوی (Pertaining to bos)، مرتبط با گاو.
2. گاومانند یا گاومنش، همچنین به صورت مجازی به معانی کندذهن، آهسته و انسان کم خرد.
3. به هر یک از گونه های جنس Bos از نشخوارکنندگان تهی شاخ اطلاق می شود.

واژه Ephemeral در زبان انگلیسی دارای چندین معنا است که به طور کلی به طبیعت موقتی یا کوتاه مدت اشاره دارد:

1. یک روزه یا کوتاه مدت.
2. ناپایدار و گذرا.
3. چندروزه یا دارای عمر کوتاه.
4. در علم حشره شناسی، به حشراتی با عمر کوتاه اطلاق می شود، مانند گونه های راسته Ephemeroptera که به آن ها Mayfly نیز گفته می شود.

به همین دلیل، معادل های فارسی برای این بیماری عبارتند از:

• تب بی دوام گاوی
• تب سه روزه گاوی
• بیماری سه روزه گاوی
• تب گذرای گاوی

با این حال، در متون علمی و فنی، اغلب از اختصار BEF برای اشاره به این بیماری استفاده می شود.

تعریف (Definition):

تب بی دوام گاوی (BEF) یک بیماری ویروسی از نوع بندپا برد (Arthropod-borne) و غیرواگیر (Non-contagious) است که به صورت همه گیر در میان گاو و گاومیش بروز می کند. ویژگی های بارز این بیماری شامل التهاب بافت های مزودرم، تب ناگهانی، افسردگی، جمود مفصلی، و لنگش است. نکته قابل توجه در مورد BEF این است که با وجود شدت علائم بالینی، بهبود سریع در بیشتر موارد رخ می دهد، که این ویژگی آن را به یک بیماری متناقض تبدیل کرده است.

سبب شناسی (Etiology):

ویروس BEF یک رابدویروس از خانواده ویروس های Rhabdoviridae و متعلق به جنس Ephemerovirus است. این ویروس دارای ژنوم RNA تک رشته ای و حساس به اتر بوده و ساختار آن شامل پنج پروتئین، به ویژه G Protein، است.

این ویروس از نظر پادگنی شباهت زیادی با برخی ویروس های غیر بیماری زا برای گاو دارد، مانند ویروس های Kimberley، Berrimah، و Adelaide River. همچنین دو ویروس دیگر به نام های Kotoun Cow در آفریقا و Puchong در مالزی نیز بیماری هایی شبیه به تب بی دوام گاوی ایجاد می کنند.

دامنه میزبانی (Host Range):

علائم بالینی این بیماری تنها در گاو و گاومیش آبی (Water Buffalo) مشاهده می شود. هرچند پادتن های خنثی کننده در گونه هایی نظیر گاومیش دماغه امید (Syncerus caffer)، گوزن ها، و برخی آنتلوپ های آفریقایی نیز شناسایی شده است.

پادتن های BEF می توانند به صورت آزمایشگاهی نیز از طریق تزریق وریدی یا زیرجلدی در حیوانات کوچک ایجاد شوند.

گسترش جغرافیایی (Geographic Distribution):

1. گسترش جهانی:
تب بی دوام گاوی نخستین بار در سال 1906 در آفریقای جنوبی شناسایی شد. با این حال، شواهد نشان می دهد که بیماری پیش از این تاریخ، در سال 1867 توسط Schweinfurth و در سال 1895 در مصر گزارش شده بود.

این بیماری در نواحی گرمسیری، نیمه گرمسیری، و معتدل آسیا، آفریقا، و استرالیا شایع است. کشورهای متعددی در این مناطق به ثبت این بیماری پرداخته اند، از جمله ایران، پاکستان، هند، بنگلادش، چین، ژاپن، و کشورهای جنوب شرقی آسیا.

2. گسترش در ایران:
در ایران، پیش از وقوع پدیده های اقلیمی نظیر ال نینو و لانینو، بیماری عمدتاً در استان های فارس و ایلام به صورت همه گیری های محدود گزارش می شد. در سال های اخیر، با گسترش مناطق پرخطر، موارد بیماری در استان های تهران، قم، خراسان، یزد، و خوزستان نیز ثبت شده است.

انتقال (Transmission):

ویروس BEF از طریق نیش حشرات ناقل منتقل می شود. این ویروس در طبیعت رابطه نزدیکی با پلاکت و لکوسیت های خون دارد، اما انتقال از طریق تماس مستقیم بین دام ها یا تزریق غیرمستقیم مانند آئروسل ها و ترشحات بدن دام مشاهده نشده است.

ناقلان احتمالی بیماری شامل گونه های مختلف حشرات بوده، و انتقال آن عمدتاً با جهت و شدت بادهای غالب مرتبط است. این موضوع، به ویژه در شرایط جوی نامتعادل، مانند باران های سیل آسا، مشاهده می شود.