خواص ترنجبین و درمان زردی نوزاد
ترنجبین را به فارسى: ترنگبین مىگویند. ترنجبین معرب آن است.
ترنجبین را به عربى: عسل الحاج، به یونانى: سنى رون. به هندى: شکر جواسا. به انگلیسى: مینا آذرى دزرت و اهل سودان آن را طنیاط و به سنسکریت: یواس شرکرا و به لاتینى:frayinus ornus مىنامند.
خواص ترنجبین و درمان زردی نوزادترنجبین از مَنّها است. درخت ترنجبین را خار بز و خارشتر مىگویند. در عربى حاج یا الگول و در سنسکریت درالابها مىنامند. این گیاه در مناطق صحرایى مصر و شام، ایران، هند و میسوپوتاتیا حاصل مىشود.
اطباى مسلمین ترنجبین را فاراقیون اثاریون مثل یونانیها نوشتهاند. اثر درخت ترنجبین ملین، مدر و خارج کننده بلغم است.
ترنجبین یک نوع رطوبت است که شیرین مىباشد و بر درخت خار شتر پدید مىآید. درخت خار شتر در منطقه خراسان و شام زیاد روییده مىشود.
ترنجبین به فتح تاى فوقانى و راى مهمله و سکون نون و فتح جیم و کسر باى موحد و سکون یاى تحتانى و نون معرب ترنگبین فارسى است و معنى آن عسل تر و به عربى عسل الحاج و به یونانى سخارون گویند.
به هندى شکر جواسا در انگلیسى میناآذرى دزرت و به لغت اهل سودان طنیاط گویند و آن شبنمى است که از آسمان بر درخت خارشتر در ملک شام و خراسان و ما وراء النهر و گرجستان و همدان و نواحى آن مىنشیند و منعقد مىشود، مانند ریزههاى نبات، مزه ترنجبین شیرین و جالى و بهترین آن سفید تازه پاکیزه غیر مخلوط با برگ و خار آن است که از خراسان مىآورند و بهترین آن سمرقندى تازه سفید با اوصاف مذکور است.
مزاج ترنجبین گرم و تر در اول و معتدل در حرارت و رطوبت است.
ترشحات و شیرابههاى برگ و ساقههاى گیاه خارشتر که از لحاظ شیمیایى نوعى از مَنّ مىباشد در ترکیب ترنجبین ساکارز و ملزیتوز موجود است و آن در تداوى به عنوان ملین استعمال مىشود.
ترنجبین همان مَنّ است که در تورات و قرآن مجید آمده است مَنّ ترنجبین بود و سلوى مرغ بریان.
ترنجبین ماده قندى گیاهى است با تیغ زدن شاخه گیاهى که آن را خارشتر یا خاربز مىنامند به دست مىآید. این خار بیشتر در نواحى شمالى ایران و در اطراف کویر مىروید در طب ایران به عنوان دارو و همچنین براى شیرین کردن جوشاندهها به مقدار 70- 80 گرم تجویز مىنمایند.
ترنجبین: ماده شیرینى است که از گیاهى به نام خارشتر چکیدهاش گرفته مىشود که در اواخر تابستان خشک شده ترنجبیندار آن را روى سفره تکان مىدهند تا چکیدههاى شیرینى از آن بریزد. ترنجبین را مقدار زیاد ده تا هفتاد گرم براى شیرین کردن داروها و نرم کردن سینه و روده در بیماریهاى عفونى مشکوک بکار مىبرند.
ترکیبات شیمیایى ترنجبین:
ترنجبین داراى موسیلاژ ۱۵%، املاح کلسیم، سیلسیم، گوگرد، منیزیم و آلومینیوم، داراى خواص ملین نرم کننده سینه و یک داروى خلطآور، خاصیت ضد عفونى کننده، میکروبها را از بین مىبرد.
ترنجبین، صفرا و اخلاط سوخته را دفع مىکند، مقوى کبد، معده و رودها است، حرارت و التهابات درونى را تسکین مىدهد، غم و غصه را برطرف مىسازد، سینه و گلو را نرم مىکند امراض عفونى رودهاى که احتیاج به تبرید دارند و ضماد ضد عفونى کننده پوست، قرقر شکم را از بین مىبرد.
ترنجبین نرم کننده سینه و روده، خاصیت ضد عفونى کننده، صفرا و اخلاط سوخته را دفع مىنماید مقوى کبد و معده و رودهها، حرارت و التهاب درونى را تسکین مىدهد سینه و گلو را نرم کرده سرفه را تسکین مىدهند و شهوت را تقویت مىکند، بدن را گرم مىکند، در تبهاى حاد، آبله مرغان، انواع حصبه و اسهال خونى و بواسیر پیدا شدن خون در ادرار براى معالجه و پیشگیرى نرمى استخوان اثرى نیکو و موثر دارد.
خواص ترنجبین:
۱- ترنجبین براى سرفه در خون آمدن با سرفه بلغم را از ریه خارج مىکند.
2-ترنجبین جهت سل، دق، تب محرقه و سرفه خشک را مفید است.
۳- ترنجبین براى صاحبان مزاج گرم مقوى باه است.
۴- ترنجبین در زکام، نزله و سرفه مفید است، سینه را از بلغم صاف مىکند و قبض معده (امساک) را دور مىکند.
۵- ترنجبین مقوى باه و اعصاب است.
ترنجبین حتى از شیرخشت ملین و هاضمتر است خارج کننده بلغم، صاف کننده خون و مدر است و استعمال آن با شیر چاق کننده و مقوى باه است در بعضى مناطق خارشتر را با دهتوره سیاه، تنباکو و نانخواه سوزانده و از بخار و دود آن براى مرض ربو استفاده مىکنند.
ترنجبین شبنمى است که اکثرا در خراسان و ما وراء النهر فرود آید و در مملکت ما بیشتر بر گیاه موسوم به حاج مىنشیند. تازه و سفیدش خوب است. معتدل و مایل به گرمى و نیز ملین است و زداینده سرفه و سینه را نرم مىکند.
ترنجبین جهت زردی نوزاد اسنفاده می شود و بسیار مفید است
ترنجبین تشنگى را فرونشانده اسهالش ملایم است و صفرا بیرون آورد و داروى اسهالش ده مثقال تا بیست مثقال برحسب مزاج شخص است.
ترنجبین براى لینت مزاج بکار رفته، صفراآور و محرک قوه باه جهت سرفه و درد سینه بکار مىرود و چون داراى مقدار زیادى ساکارز و ملزیتوز و مواد لعابى مىباشد داراى خاصیت تلیین و تحریک امعاء بوده، به مقدار چهل گرم مصرف مىشود. داروى نرم کردن سینه و رودهها بخصوص در بیماریهاى عفونى مشکوک بکار مىبرند.
براى رفع سرفه و تسکین حرارت درونى و دفع تب و دفع خارش مفید است.
ترنجبین چون ملین است براى اغلب امراض مفید است.
ترنجبین مختصرى خاصیت ملین دارد داروى نرم کردن سینه و روده در بیماریهاى عفونى مشکوک به کار مىبرند.
از گلها و گیاه روى زخمهاى بد و جراحتها مىگذارند التیام بخش است به عنوان مسهل در موارد یبوست استفاده مىشود براى تصفیه خون کنترل سرطان و بیماریهاى پوستى تجویز مىکنند.
ترنجبین ملین، صفراآور، محرک قوه باه و امعاء، درمان سرفه، تبهاى بثورى حصبه و اسهال خونى.
ترنجبین تبهاى گرم را سود کند، طبیعت را نرم گرداند و سعال را بنشاند، هر چه در سینه و شش باشد پاک کند، مثانه را جلا دهد و قولنج بگشاید.
روایت درمورد ترنجبین:
و ظللنا علیهم الغمام و انزلنا علیهم المن و السلوى کلوا من طیب ما رزقنکم.
و سایبان ساختیم (در صحراى تیه) برفراز ایشان ابر را و فرود آوردیم بر ایشان ترنجبین و مرغ بریان را (گفتیم) بخورید از پاکیزهاى آنچه روزى دادهایم.
منابع:
مجموعه طب سنتى و گیاهى
معارف گیاهى
درمان طبیعى
فرهنگ خواص خوراکیها
خواص میوهها و خوراکیها، داروهاى گیاهى
گلها و گیاهان شفابخش
مطالب مرتبط